นิทานชาวไร่
พิมพ์ครั้งแรก 2509-2518(ชุดหนึ่ง 12เล่ม) องค์การค้าคุรุสภา
นาวาเอก สวัสดิ์ จันทนี

ในบรรดาหนังสือสารคดี ที่เป็นเกร็ดความรู้ทางด้านประวัติศาสตร์ ชีวประวัติบุคคล สถานที่ ประเพณี วิถีชีวิตคนไทยทั้งขุนนาง เจ้านาย
และสิ่งละอันพันละน้อย เบื้องหลังเหตุการณ์สำคัญในอดีต โดยเฉพาะเรื่องส่วนตัวที่ไม่มีบันทึกไว้ ในประวัติศาสตร์ทั่วไปนั้น อาจกล่าวได้ว่า นิทานชาวไร่ของนาวาเอก สวัสดิ์ จันทนี เป็นหนังสือ ที่อุดมด้วยเกร็ดความรู้มากที่สุดเล่มหนึ่ง ทั้งยังอ่านสนุกน่าติดตามอีกด้วย
เกร็ดความรู้เล็กๆ น้อยๆ จะสะท้อนให้เห็นบางมุมของชีวิตบุคคลสำคัญ หรือเสริมให้เหตุการณ์นั้น มีชีวิตชีวา มีความหลากหลาย และฉายภาพความเป็นมนุษย์ออกมา ได้อย่างที่บุคคลนั้นพึงเป็น ไม่เสกสรรค์ปั้นแต่ง จนเหนือจริงเหนือโลกย์
ดังเช่นนักประวัติศาสตร์สมัยก่อนได้บันทึกไว้ เนื้อหาสาระของเกร็ดความรู้ ในหนังสือนิทานชาวไร่ พอจะจำแนกได้กว้างๆ ดังนี้
1.เกร็ดประวัติศาสตร์หรือประวัติศาสตร์ มีทั้งเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในสมัยอยุธยา ธนบุรี
กรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น และยุคที่เมืองไทยเข้าสู่การพัฒนาประเทศแบบตะวันตก ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 4 กระทั่งถึงพ.ศ.2509
จุดเด่นของเกร็ดประวัติศาสตร์ในหนังสือเล่มนี้ ได้แก่ เรื่องในรั้วในวัง พระมหากษัตริย์ รัชทายาท เจ้านาย และขุนนาง
ซึ่งเรื่องที่คนสนใจอ่าน มักจะเกี่ยวกับเบื้องหลังชีวิต ปัญหาผู้หญิง ความรัก พฤติกรรมแปลกๆ หรือปัญหาความขัดแย้งต่างๆ
อันยากจะหาอ่านได้ในประวัติศาสตร์ทั่วไป
2.เกร็ดชีวประวัติขุนนาง ความเป็นมาของตระกูลขุนนาง ความสัมพันธ์ระหว่างขุนนางคนสำคัญ กับพระมหากษัตริย์ และเจัานาย
ลักษณะเฉพาะหรือพฤติกรรมแปลกๆ ของขุนนางในสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์ ความขัดแยังระหว่างขุนนางกับขุนนาง หรือกับเจ้านาย
3.เกร็ดประวัติสถานที่ สิ่งของ และการรับเอาเทคโนโลยีเข้ามา จะพบเห็นเกร่อไปหมด
ผู้เขียนจะนำมาแทรกกล่าวถึงอย่างสั้นๆ ซึ่งเป็นความรู้ที่คนไทยรุ่นหลัง ไม่อาจจะหาอ่านได้ง่ายนัก
เช่น เรื่องบ่อนในกรุงเทพฯ และวิธีเล่นการพนัน การกำเนิดบ้านแบบฝรั่ง ในกรุงเทพฯ ยุคแรก การไฟฟ้า
การสร้างตึกกระทรวงกลาโหม การสักแบบไทย การหล่อพระพุทธรูป ประวัติการแข่งม้า
การประหารชีวิตแบบเก่า และแบบใหม่ เรื่องชื่อสถานที่ถนนหนทางในกรุง
วิธีทุบหน่อเนื้อเชื้อกษัตริย์ ด้วยท่อนจันทน์มิให้เลือดตกดิน รวมถึงประเพณีวัฒนธรรมอีกมากมาย ฯลฯ
4.เกร็ดความรู้เกี่ยวกับเหตุการณ์สำคัญ ที่เกิดขึ้นในบ้านเมือง ไม่ว่าจะเป็นผีบุญในภาคอีสาน กบฎเงี้ยวในภาคเหนือ
อั้งยี่ในกรุงเทพฯ กบฎพวกเก็กเหม็ง เกร็ดเบื้องหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475
การจับตัวจอมพล ป. พิบูลสงคราม หรือการปฏิวัติ และกบฏในเมืองไทย
รวมไปถึงการขัดแย้งทางการเมือง ตั้งแต่สมัยโบราณจนถึงยุคการเมืองสมัยใหม่

ที่มา:หนังสือดี100ชื่อเรื่อง ที่คนไทยควรอ่าน