เบื้องหลังการปฏิวัติ 2475
พิมพ์ครั้งแรกในสุภาพบุรุษ ปี 2484
กุหลาบ สายประดิษฐ์

กุหลาบ สายประดิษฐ์ นักหนังสือพิมพ์อาวุโส และนักประพันธ์เจ้าของนามปากกา "ศรีบูรพา"
ผู้ต่อสู้กับเผด็จการ และเรียกร้องประชาธิปไตยมาโดยตลอด ชี้แจงถึงเจตนารมณ์ในการเขียน
"เบื้องหลังการปฏิวัติ" ไว้ ในปีพ.ศ. 2484 มีความตอนหนึ่ง ดังนี้
ความมุ่งหมายพิเศษของข้าพเจ้า ในการเขียนเรื่องนี้ อยู่ที่จะหาวิธีใหม่ต่อต้านมรสุมของระบอบเผด็จการ
ในเวลานั้น ข้าพเจ้านำพฤติการณ์ของการปฏิวัติ มาเรียบเรียงลงไว้ ก็ประสงค์จะให้เป็นข้อตักเตือน
แก่นักปฏิวัติกลุ่มหนึ่ง ที่ถืออำนาจการปกครองในสมัยนั้น ได้สำเหนียกถึงอุดมคติของการปฏิวัติว่า
เขาได้แสดงไว้อย่างไร และความประพฤติที่เขาปฏิบัติอยู่ เป็นปฏิปักษ์ต่ออุดมคติของเขาอย่างไร ข้าพเจ้าหวังจะให้เขาเหล่านั้น บังเกิดความละอายใจ และได้สำนึกตนว่า เมื่อเขาทรยศต่ออุดมคติของเขา
ซึ่งในเวลาต่อมา ได้กลายเป็นอุดมคติของประชาชนไปแล้ว ก็เท่ากับว่า เขาได้ทรยศต่อประชาชนนั่นเอง..."
ผู้เขียนเองในฐานะนักหนังสือพิมพ์ ที่สนับสนุนระบอบประชาธิปไตย คัดค้านเผด็จการ ภายหลังจากการเขียนหนังสือเล่มนี้ ได้ประสบชะตากรรมนานาประการ นับตั้งแต่ถูกโจมตี ใส่ร้ายป้ายสี ทางสถานีวิทยุกระจายเสียง ของกรมโฆษณาการสมัยนั้น ซึ่งมีเพียงสถานีเดียวทั้งประเทศ จนกระทั่งถึงถูกจับกุมขัง ในข้อหากบฏภายในราชอาณาจักร อันเป็นข้อหากระทำความผิดที่ร้ายแรงใหญ่หลวง เป็นอุกฉกรรจ์มหันตโทษ
ในฐานะที่เป็นเอกสารหลักฐานทางประวัติ ศาสตร์ "เบื้องหลังการปฏิวัติ 2475" มีคุณค่าน่าเชื่อถือยิ่งกว่าหนังสือประเภทนี้หลายเล่ม เพราะประการแรก ผู้เขียนในฐานะนักหนังสือพิมพ์ ได้มีประสบการณ์กับเหตุการณ์ทางการเมือง ในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อของไทยมาอย่างโชกโชน ในประการที่สอง ผู้เขียนพยายามให้ความเป็นธรรมแก่คณะผู้ก่อการ โดยเรียบเรียงอย่างถูกต้องเที่ยงตรงต่อความเป็นจริง โดยเฉพาะคำให้สัมภาษณ์ของพระยาพหลพยุหเสนา หัวหน้าคณะก่อการ ที่ได้เปิดเผยถึงมูลเหตุจูงใจ ในการคิดเปลี่ยนแปลงการปกครอง แผนการยึดอำนาจ ฯลฯ โดยแสดงให้เห็นถึง บทบาทของผู้นำคนสำคัญๆ ที่สามารถกระทำการยึดอำนาจรัฐจนสำเร็จ